მანანა ჩიტიშვილი- პოეტი ქალი. იცნობდეთ!

მანანა ჩიტიშვილი


ნომინაცია ― “ერის ტკივილი ლექსად”



მანანა ჩიტიშვილი ― დაიბადა 1954 წლის 13 ნოემბერს, ახალგორში. 1974 წელს დაამთავრა გორის სახელმწიფო პედაგოგიური ინსტიტუტის ისტორია-ფილოლოგიის ფაკულტეტი. 1986 წელს დაიცვა საკანდიდატო დისერტაცია. სალიტერატურო მოღვაწეობა დაიწყო გასული საუკუნის 70-იანი წლების ბოლოს. იბეჭდებოდა ჟურნალებში ,,ცისკარი”, ,,მნათობი” და გაზეთში ,,ლიტერატურული საქართველო”. გამოცემული აქვს ლექსების შვიდი კრებული. მიღებული აქვს 5 ლიტერატურული პრემია.



დაჯილდოვებულია ღირსების ორდენით. Mმისი ლექსები თარგმნილია იტალიურ, ინგლისურ, სომხურ, აზერბაიჯანულ და რუსულ ენებზე. 2003 წელს ამერიკის ბიოგრაფიის უნივერსიტეტმა შეიტანა კრებულში ,,თანამედროვე ეპოქის ცნობილი ადამიანები”.



საკონკურსოდ წარმოდგენილი იყო პოეტური კრებული “სიყვარულია მარადი”. ქალბატონ მანანას პოეზია ერთდროულად სათუთიცაა და ძლიერიც, ნატიფიცაა და ძარღვიანიც. პოეტი იმავდროულად მებაღეა “სიტყვის ლექსში ყვავილად გამფურჩქვნელი”. იგი საოცარ შედარებებს პოულობს სამშობლოსადმი მისი დამოკიდებულების გადმოსაცემად: “ქსანზე რომ ბალახს ხელს გადავუსვამ, მთელ საქართველოს მოვეფერები”.



თუმცა ახალგორელი პოეტის უმთავრესი სატკივარი სვეგამწარებული მამულია და სწორედ აქ არის მისი ლექსი ყველაზე მეტად ძარღვიანი. ამ მხრივ გამორჩეულია ლექსების ციკლი “ქართლი, მშვენიერი ქართლი”. მას შესანიშნავი გარდასახვის უნარი აქვს. სამშობლოს ტრაგიკული ბედით დათრგუნულს შეუძლია მოერიოს სევდას და ომახიანად შესძახოს: “მზე დაადგება იალნოს, ბოკვრებს წამოშლის ალგეთი, ასჯერ რომ დამცეთ ტიალნო, ასჯერ არწივად ავდგები”. ქალბატონ მანანას ცხოვრება და ლექსი ერთურთისაგან განუყოფელია ― იგი ისე ცხოვრობს, როგორც წერს. თავად სიტყვაძუნწ შემოქმედს უხვსიტყვაობა არ უხდება. მასზე სათქმელს მისი ლექსი ამბობს:



“აღარ ვიცი, ვინ არ როგორ შევაჩვენო,



ქსანს და არაგვს უცხო მუმლი შესევია,



ქართლი, როგორც გაროზგილი დედაჩემი,



გადატყაულ მუხლისთავზე მისვენია”.

 მანანა ჩიტიშვილი გაზიარება




ლექსი

(ერთხელ რომ ვიგრძნო...)

აკვანი

აპრილი ქსანზე

არაგვზე

არც არაფერი მომხდარა

ახლა ვეღარაფრით გამაკვირვებ

გაზაფხული ქართლში

დედას

ვისაც ვუყვარდით

თეთრი ყვავილი

ისეთი ლამაზი არი

კაი ყმის ხელით ვკვდებოდი

მამის ხალათი

საღამო ანანურთან

ქსანზე რომ...

შაშვი

შენ ჩემი ლოცვა გიშველის

შენს მკერდთან

შეხვედრა მამაჩემთან ლეთას გადაღმა

ჯვრის უღელტეხილზე

 მანანა ჩიტიშვილი გაზიარება




ლექსი

(ერთხელ რომ ვიგრძნო...)

აკვანი

აპრილი ქსანზე

არაგვზე

არც არაფერი მომხდარა

ახლა ვეღარაფრით გამაკვირვებ

გაზაფხული ქართლში

დედას

ვისაც ვუყვარდით

თეთრი ყვავილი

ისეთი ლამაზი არი

კაი ყმის ხელით ვკვდებოდი

მამის ხალათი

საღამო ანანურთან

ქსანზე რომ...

შაშვი

შენ ჩემი ლოცვა გიშველის

შენს მკერდთან

შეხვედრა მამაჩემთან ლეთას გადაღმა

ჯვრის უღელტეხილზე

(ერთხელ რომ ვიგრძნო...) გაზიარება გადმოწერა




მანანა ჩიტიშვილი



ერთხელ რომ ვიგრძნო, თუნდაც სულ ოდნავ,

შენი ფეხის ხმა ჩემს კართან დადის,

მე მქონდეს შენი სუყველა ცოდვა,

შენ გქონდეს ჩემი სუყველა მადლი.



მთებიდან მთებში მიდის გზაწვრილი,

მთებიდან მთებზე ფრენენ ფოთლები,

არ შეიძლება ჩემი გაწირვა

სულ ასე, ხელის ერთი მოქნევით.



წაჰყრია ღადარს სიჩუმის მტვერი,

ეზოში ყვავის ბალბა და ანწლი,

თითქოს ვიღაცამ ამხადა ჭერი

და რა ხანია, ზედ გულზე მაწვიმს.



გადმოუფრინე ჩემს ზეცას, ჰოდა

წამომეფარე მაგ ფრთების ადლით...

მე მქონდეს შენი სუყველა ცოდვა,

შენ გქონდეს ჩემი სუყველა მადლი.




საქართველოს რესპუბლიკა


2010-05-12 მღელვარე სიხარული

მანანა ჩიტიშვილთან შესახვედრად სამების საკათედრო ტაძართან არსებულ ახალგაზრდობის სულიერი განვითარების ცენტრში პოეზიის უამრავი მოყვარული მოვიდა. ყველას უნდოდა, უკეთ გაეცნო პოეტი, რომლის ლექსებიც კარგა ხანია შეიყვარეს.

საღამოს წამყვანმა ერეკლე საღლიანმა აღნიშნა, რომ ქართული პოეზია არ არის, რასაც ტელეეკრანიდან გვაძალებენ. მთელი ჩვენი განძი კულისებშია გადამალული. "მანანა ჩიტიშვილმა საკუთარი პოეზიის პოპულარობას ამჯობინა სიღრმისეული წვდომა და ძიებანი. გვიყვარს არა იმიტომ, რომ უბრწყინვალესი პოეტია, არამედ იმიტომ, რომ პოეტის ცხოვრებით იცხოვრა. წამიც კი არ უცხოვრია უსიყვარულოდ და ულექსოდ. აქ, ამ საღამოზე უკვე მოციქული არის თავად მანანას ლექსი. ამ ლექსების კითხვისას, ასე მგონია, პირდაპირ დიალოგში შევდივარ მანანასთან.

დიდი მადლობა მეუფე სტეფანეს და ქალბატონ ნინო ჭინჭარაულს, რომ განსხვავებული საღამოების ჩატარების საშუალება მოგვეცა."

მანანა ჩიტიშვილი: "ყოველი შემოქმედისთვის უდიდესი ბედნიერებაა მისი შემოქმედების ტაძარში წარმოდგენა, პოეტისთვის ლექსი ლოცვაა, რითიც უფალს სატკივარს უზიარებს. დღეს ამ დარბაზში ჩვენთან ერთადაა ის უზენაესი, რომელიც სხვაგვარად ისმენს სიტყვას. მინდა, რომ ღირსეულად წარვდგე. მადლობელი ვარ უზენაესისა, რომ ლექსის წერით დამაჯილდოვა, მადლობელი ვარ თითოეული თქვენგანისა, უზომო ბედნიერებაა, თუ ჩემი სტრიქონით ტკივილის დაამება შევძელი."

მანანა ჩიტიშვილმა გააცოცხლა ქსანი თავისი ტოპონიმებით. დღეს ეს ხეობა ოკუპირებულია და იქ ყოველგვარი ქართული იდევნება. გაზაფხული და შემოდგომა უპოეტოდ როგორ ჩაივლიდა. მაგრამ წლეულს ვერც კი გაიგო გაზაფხულის შებრძანება ქსანზე. ქსანზე რომ ბალახს ხელს გადავუსვამ, მთელ საქართველოს ვეფერებიო, - წერს მანანა და ახლა აქედან, თბილისიდან ეფერება მის ნაპირებსა და ხეობებს. მხრებით ქართლის ცა მიჭირავსო, - და მძლავრი სიტყვით ამხნევებს მოყვასს.

მამა ელიზბარს ზეპირად სცოდნია მანანას ყველა ლექსი, ომების შემდეგ თუ კიდევ სულში რაიმე გადამირჩა, ეს მანანა ჩიტიშვილის ლექსების დამსახურებააო, - გაგვანდო იმ საღამოს. ჯანსუღ ჩარკვიანმა კი სიმღერა და ტირილი უწოდა მანანა ჩიტიშვილის პოეზიას - ქართველი კაცის ყოფა ოდითგან სიმღერა და ტირილი იყოო.

სიტყვით გამოვიდნენ: ტარიელ ხარხელაური, ელგუჯა ლებანიძე, მეუფე ესაია, შოთა ტოგონიძე...

ტარიელ ხარხელაური: "ქართლი, როგორც გაროზგილი დედაჩემი, გადატყაულ მუხლისთავზე მისვენია..."ამ არამიწიერი გმინვით სცადე ჩვენი გამოფხიზლება, ჩვენი ფიქრისთვის სწორი მიმართულების მიცემა და დაუნდობლადაც გვითხარი, თუ რა უნდა იყოს გონების მარადიული თავსასთუმალი... ჩემს ფიქრს სწორედ ეს ორი სტრიქონი არ აძლევს მიძინების, თვალის მილულვის საშუალებას."

თამარ შაიშმელაშვილი: "მანანა ჩიტიშვილი ერის იდუმალ სულს ეხება. პოეტი და ერის სული ერთმანეთს გადახლართვია. გალობენ, გალაღებულან და გულოვნებენ სიტყვები, სიტყვები, რომელთაც ერთმანეთი უყვართ. ეს სისხლმდინარი, მფეთქავი ლექსი დამდგარა მტრის პირისპირ. ირგვლივ ბინდია, ღრუბლები ქართლის ზეცას კაფავენ, გზა ლოდებით ჩახერგილია. ლექსი და სული პოეტისა ეომება ტანკსა და მახვილს."

მარიამ სახვაძე, 22-ე სკოლის მოსწავლე: "საქართველოში უამრავი ნიჭიერი პოეტია, მაგრამ საზოგადოება მათ ნაკლებად იცნობს. ამ საღამოს მიზანია, უფრო მეტი შევიტყოთ მათზე. ჩვენც, მოსწავლეებიც საკუთარ შემოქმედებას გავაცნობთ და ეს ურთიერთგაზიარება შედეგს გამოიღებს."

სამებაში შეკრებილთ თავი დაამახსოვრეს: ნუცა მშვენიერაძემ, გია ხუნდაძემ, ბექა ბაკურაძემ...

ერეკლე საღლიანის თქმით, ბავშვებს ბავშვობა დაუკარგეს და სკოლებში სულს უმახინჯებენ. მანანას პოეზია საგანძურია, რომელზეც მომავალი თაობა უნდა აღიზარდოს. ასწავლის ადამიანობას, ვაჟკაცობას, სიყვარულს, სამშობლოს განცდას.

ლექსს გალობა ენაცვლებოდა. ანსამბლების - "ქალგულოს," "კვირიას" მიერ შესრულებული (ხელმძღვანელი გომარ სიხარულიძე) სიმღერები მანანას პოეზიას სასიამოვნოდ მოუხდა.

საგალობელთან ერთად მეუფე თადეოზმა დალოცა საღამო. მისი აზრით, ეს ზეციური სახელი - მანანა ამ დღეს ძალიან მოუხდა, რადგანაც მისი სული ზეციური მესაიდუმლეა. " ჩვენ გორის პედაგოგიურ ინსტიტუტში ერთად ვსწავლობდით. ბედნიერი ვარ, მანანას გვერდით რომ გავატარე ეს წლები. მინახავს ცხენით მოჯირითე, სივრცეებში გაქროლებული... მანანა იმ საკვირველ ქალბატონებს უნდა შევადარო, სოლომონ პირველის დროს ხრესილის ომში ქართველ ვაჟკაცებთან ერთად რომ მონაწილეობდნენ."

"ქსნის ხეობა დიდი ტკივილია ჩემთვის. დადგება დრო, მზე ამოვა ქსნის საერისთავოში... სამებაში პოეზიის საღამო დიდი მადლია, რომელიც ჩემი ქსნის ხეობისთვის მინდა. მადლობელი ვარ, რომ ეს მღელვარე სიხარული გაიზიარეთ. სხვა სიტყვას ამ საღამოს ვერ ვუწოდებ. რაღაც ლამაზი მინდა გაგაყოლოთ ჩემი სულისა.. ლექსზე უფრო უკეთესი საჩუქარი არ მეგულება," - აღნიშნა მანანა ჩიტიშვილმა.

                                                                 /ავტორი: ნატა ნიბლაძე /